شخصیت زنان ایرانی

زنان ایرانی در دوران باستان نقش‌ها و جایگاه‌های مهمی در جوامع مختلف ایران باستان، از جمله دوران مادها،هخامنشیان،اشکانیانوساسانیان داشتند. بر اساس اسناد تاریخی، کتیبه‌ها و آثار باقی‌مانده، زنان در این دوران در بسیاری از زمینه‌ها مشارکت داشتند و در برخی دوره‌ها حتی قدرت و نفوذ زیادی در جامعه، سیاست، و اقتصاد داشتند. 

زنان در دوران هخامنشیان از حقوقی نسبی برخوردار بودند. آنها می‌توانستند مالک اموال و حتی سرپرست خانواده باشند. اسناد مالی و اداری نشان می‌دهد که برخی زنان در مشاغل و حرفه‌های مختلف از جمله تجارت و کشاورزی فعالیت می‌کردند.

در دربار هخامنشی، زنان قدرتمندی وجود داشتند، از جمله مادران و همسران پادشاهان که نقش‌های مهمی در تصمیم‌گیری‌های سیاسی ایفا می‌کردند. آمستریس، همسر خشایارشا، یکی از این زنان بود که قدرت و نفوذ زیادی داشت.

در فرهنگ ایرانیان باستان، احترام زیادی به مادران گذاشته می‌شد و این امر در رفتارهای اجتماعی و قانونی نمود داشت.

در دوران اشکانیان نیز زنان از آزادی‌های نسبی برخوردار بودند. زنان اشرافی و سلطنتی در دربار حضور داشتند و حتی برخی از آنها در تصمیم‌گیری‌های سیاسی شرکت می‌کردند.

 برخی از زنان اشکانی نقش‌های مذهبی نیز بر عهده داشتند و در آیین‌های مذهبی شرکت می‌کردند. دین زرتشتی که در این دوران رواج داشت، جایگاهی برای زنان در مناسک مذهبی قائل بود.

زنان در دوران ساسانیان از جایگاه والایی برخوردار بودند. آنها می‌توانستند مالک زمین و اموال باشند و حتی در برخی موارد سرپرست خانواده.

پوراندختوآذرمیدخت، دو ملکه ساسانی، نمونه‌هایی از زنان قدرتمند این دوره بودند که برای مدت کوتاهی به حکومت رسیدند.

زنان اشراف در دوران ساسانیان به تحصیلات و آموزش دسترسی داشتند و برخی از آنها حتی در مسائل حقوقی و اداری مهارت داشتند. مدارک تاریخی نشان می‌دهد که زنان می‌توانستند به عنوان قاضی یا مشاور در مسائل حقوقی عمل کنند.

دین زرتشتی که دین رسمی ساسانیان بود، جایگاه ویژه‌ای برای زنان قائل بود و آنها می‌توانستند در مراسم مذهبی نقش ایفا کنند. همچنین برخی از زنان به‌عنوان کاهنه (زنان روحانی) خدمت می‌کردند.

 بر اساس برخی از کتیبه‌ها و اسناد باقی‌مانده از دوران هخامنشی و ساسانی، زنان می‌توانستند اموال خود را به ارث بگذارند و در مسائل مالی و تجاری مشارکت داشته باشند. 

زنان ایرانی در دوران باستان در حوزه‌های مختلف فرهنگی و هنری، از جمله موسیقی، شعر و هنرهای دستی، نقش داشتند. در آثار هنری و نقش‌برجسته‌های باستانی، تصاویر زنان اغلب در کنار مردان نشان داده شده است، که نشانه‌ای از جایگاه آنها در جامعه بوده است.

زنانجنگجو در تاریخ ایران و ادبیات حماسی مانند شاهنامهفردوسی و همچنین در جنگ‌هایایرانوروم نقش‌های قابل توجهی ایفا کرده‌اند. این زنان به دلیل شجاعت و مهارت‌های جنگی خود در نبردها، مشهور شده‌اند. 

فردوسیبزرگ،درشاهنامه، از زنان شجاع ایرانی در زمینه‌های مختلف نام برده است که همگی این داستان‌ها حکایت از افکار و اندیشه‌های والای مرد ایرانی درباره زنان ایرانی است. 

زنانجنگجودرجنگ‌هایایرانوروم:

آرتیمیس،یکی از مشهورترین زنان جنگجوی ایرانی است که در جنگ‌های ایران و یونان نقش‌آفرینی کرد. او فرمانده نیروی دریایی هخامنشیان در زمان خشایارشا در نبرد دریایی سالامیس (480 پیش از میلاد) بود. شجاعت و توانایی‌های دریایی او چنان تأثیری بر خشایارشاه گذاشت که او را به عنوان یکی از مشاوران نزدیک خود انتخاب کرد. 

پوراندخت، یکی از ملکه‌های ایران در دوره ساسانی، که اگرچه به‌عنوان یک زن جنگجو شناخته نمی‌شود، اما در دوران فرمانروایی خود در شرایط جنگ و ناآرامی‌های داخلی و خارجی (از جمله درگیری‌های با امپراتوری روم شرقی) تلاش کرد تا صلح و ثبات را به امپراتوری بازگرداند. او به عنوان اولین زنی که بر تاج و تخت ساسانی نشست و توانست اقدامات مهمی برای تثبیت قدرت خود انجام دهد و نقش‌آفرینی او در سیاست‌های جنگی ایران قابل توجه است.

آذرمیدخت، خواهر پوراندخت، نیز یکی از زنان پادشاه ساسانی بود که در زمان پرآشوب جنگ‌های داخلی و تهدیدات روم شرقی به قدرت رسید. او به‌عنوان ملکه‌ای جنگجو و مقتدر شناخته می‌شود که برای حفظ قدرت و مقابله با تهدیدات خارجی و داخلی تلاش کرد. با وجود اینکه دوره حکومت او کوتاه بود، اما او در تاریخ به‌عنوان زنی که در شرایط بحرانی جنگی و سیاسی، در برابر دشمنان ایستادگی کرده بود، به یاد مانده است.

خواهرسورنا،سردار نامدار ایرانی در دوره اشکانیان، یکی از زنان شجاعی بود که همراه با برادرش در جنگ با رومیان شرکت کرد. سورنا، سردار بزرگ ایرانی، در نبرد مشهور حرّان (نبرد کارهه) که در سال 53 پیش از میلاد میان ایران و روم رخ داد، نقش مهمی ایفا کرد و ارتش روم به رهبری کراسوس را شکست داد.

در این نبرد، خواهر سورنا نیز با او همراه بود و به عنوان یکی از زنان جنگجو در کنار برادرش جنگید. او یکی از نمونه‌های زنان جنگجو در تاریخ ایران بوده که در جنگ‌های بزرگ شرکت کرده است.

در تاریخ سیاسی و اجتماعی ایران زنان دلاور و شجاعی بودند مانند: طاهره قرة العینکه کشف حجاب کرد وبی‌بیمریمبختیاریکه از مبارزان و یکی ازقهرمانان تاریخی مشروطه‌خواه و یکی از شخصیت‌های تاثیرگذار در تاریخ ایران به شمار می‌رود.

در دوران سلسلهپهلویکم کم می‌رفت کهتغییرات قابل توجهی را در مقام و حقوق زنان به وجود آید. این دوره به دلیل اصلاحات اجتماعی و فرهنگی، نقش مهمی در بهبود وضعیت زنان ایرانی داشت.

در دوران رضاشاه، بسیاری از قوانین و سنت‌های سخت اجتماعی که حقوق زنان را محدود می‌کرد، تغییر یافت. دولت به‌تدریج به دنبال ایجاد تغییرات در جامعه بود که یکی از آنها افزایش آزادی‌های اجتماعی برای زنان بود.

در این دوره، فرصت‌های تحصیلی برای زنان افزایش یافت. مدارس دخترانه تأسیس شدند و زنان به دانشگاه‌ها راه یافتند. این تحصیلات به زنان این امکان را داد که در زمینه‌های مختلف علمی و فرهنگی پیشرفت کنند و به مقام‌های بالاتری دست یابند.

در سال ۱۳۴۶، قانون حمایت از خانواده تصویب شد که به زنان حقوق بیشتری در زمینه‌های ازدواج، طلاق و سرپرستی فرزندان اعطا کرد. این قانون به زنان این حق را داد که در مسائل مالی و حقوقی به‌صورت مستقل عمل کنند و از حقوق خود دفاع نمایند.

در سال ۱۳۴۱، زنان حق رأی و انتخاب شدن در انتخابات را به ‌دست آوردند. این دستاورد یکی از مهم‌ترین نقاط عطف در تاریخ حقوق زنان در ایران بود و به زنان اجازه داد که در سیاست و تصمیم‌گیری‌های اجتماعی نقش ایفا کنند.

در دوران پهلوی، با افزایش فرصت‌های شغلی، زنان به تدریج وارد بازار کار شدند و در مشاغل مختلف از جمله آموزش، بهداشت و صنعت مشغول به فعالیت شدند. این امر به استقلال مالی زنان کمک کرد.

زنان در زمینه‌های فرهنگی و هنری نیز فعال شدند. آنها به عنوان هنرمند، نویسنده و پژوهشگر در جامعه شناخته شدند و در تئاتر، سینما و ادبیات  نیزبه فعالیت پرداختند.

فرخ‌روپارسا یکی از زنان برجسته و تأثیرگذار ایران در دوران سلسله پهلوی بود. او اولین زنی بود که در تاریخ ایران به مقام وزارت رسید. در سال ۱۳۴۷ (۱۹۶۸ میلادی)، او به عنوان وزیرآموزشوپرورش در دولت محمدرضاشاه پهلوی منصوب شد. این انتصاب، دستاوردی بسیار مهم برای زنان ایرانی در عرصه سیاست بود و نشان‌دهنده پیشرفت زنان در دستیابی به مقام‌های عالی دولتی.

در ایران، به ویژه پس از انقلاب اسلامی ۱۳۵۷ و همچنین در سال‌های اخیر، زنان زیادی به عنوان زندانیان سیاسی به دلایل مختلف، از جمله فعالیت‌های سیاسی، حقوق بشر و اجتماعی، بازداشت و زندانی شده‌اند. 

اماپسازوروداسلامبهایران،زنانآنمقاموجایگاهاصیلایرانیخودراازدستدادندوبهشهرونداندرجهدوتبدیلگشتند. بهعبارتدیگر،مقامزناندرایراناسلامزده،ازهرنظربهاندازهنصفمردانوحتیکمترازآننزولیافت.

نرگسمحمدی،برندهجایزهصلحنوبل، فعال حقوق بشر و مدافع حقوق زنان که به دلیل فعالیت‌هایش در زمینه حقوق بشر و حمایت از زندانیان سیاسی زندانی شده است.

بهارههدایت، دانشجوی فعال و عضو شورای مرکزی دفتر تحکیم وحدت

فاطمهامینی، فعال حقوق زنان و از اعضای کمپین یک میلیون امضا برای تغییر قوانین تبعیض‌آمیز نسبت به زنان

سکینهپناهی، فعال حقوق بشر و زنان

مریمشریعتمداری،فعال سیاسی و اجتماعی

مژگانکهنسال،فعال حقوق بشر

سپیدهقلیان،فعال مدنی و سیاسی

فاطمهسپهری، فعال حقوق بشر و سیاسی

سعیدهکیانفر، فعال سیاسی و اجتماعی 

همچنین از جمله کسانی که سال‌ها در زندان رژیم جمهوری اسلامی بودند، می‌توان از نسرینستوده نام برد. و هزاران زن شجاع دیگر که نتوانستیم نامشان را در اینجا بیاوریم که همگی برای احقاق حقوق زن همچنان راه مبارزه را ادامه می دهند.

این افراد به عنوان نمایندگان زنانی که به دلیل مبارزات سیاسی، اجتماعی و حقوق بشری خود زندانی شده‌اند، شناخته می‌شوند و شرایط دشوار آنها در زندان‌های ایران همچنان مورد توجه و حمایت فعالان حقوق بشر قرار دارد.

این زنان تنها نمونه‌هایی از زندانیان سیاسی در ایران هستند و همچنان بسیاری دیگر از زنان نیز به دلیل فعالیت‌های اجتماعی و سیاسی خود در زندان به سر می‌برند. شرایط زندانیان سیاسی به‌طور کلی دشوار است و این موضوع یکی از مسائل حساس حقوق بشر در ایران به شمار می‌آید.

بعضی از زنان شجاع ایرانی شوربختانه در صف اعدام رژیم جمهوری اسلامی  قرار دارند.

امروز پنجشنبه ۱۰اکتبرروزجهانیمبارزهبامجازاتاعدام است که متاسفانه ایران، یکی از پیشتازان گرفتن جان با ارزش انسان‌هاست.

کارزاری هم در همین رابطه “به نام شریفه، نه به اعدام” تشکیل شده و احکامی که در ایران صادر می‌شوند را “قتل عمد دولتی” دانسته و نوشته است، “نمونه‌ای از تلاش‌های حاکمیت برای خاموش کردن صدای فعالین مدنی، پرونده شریفهمحمدی، فعال کارگری و حقوق زنان است که نمایانگر سرکوب سیستماتیک مخالفان و فعالین مدنی در ایران است”.

در سال ۱۴۰۱ با کشته شدن مهساژیناامینی فصل جدیدی در تاریخ ایران گشوده شد. انقلاب زن زندگی آزادی تنها انقلابی در جهان است که زنان در آن پیشتاز بوده اند. در این جنبش، مردان اصیل ایرانی که به اصالت خویش آگاهی یافته اند، دوشادوش زنان ایرانی مبارزه می کنند. اکثریت ایرانیان، تلاش می‌کنند تا به برابری و حقوق بشر که با منشورکوروشبزرگ در جهان آغاز شد، برسند و تا رسیدن به آزادی و آبادی ایران، همچنان بر علیه رژیم دیکتاتوری و غیر ایرانی جمهوری اسلامی مبارزه خواهند کرد.

به امید آزادی و آبادی ایران 

زن زندگی آزادی