ایالات متحده در طول این سال‌ها در بخش تولید چیپ یا تراشه به درستی عمل نکرده و به این ترتیب، به چین و دیگر قطب‌های تولیدی آسیا امکان داده است تا در این زمینه پیشروی کنند. این اظهارات جینا ریموندو، وزیر بازرگانی سابق آمریکاست که در سال ۲۰۲۱ در یک مصاحبه با من عنوان کرد.
چهار سال بعد از آن مصاحبه، تراشه‌های رایانه‌ای همچنان میدان نبرد رقابت آمریکا و چین برای برتری فناوری هستند و دونالد ترامپ، رئیس‌جمهور ایالات متحده، اکنون می‌خواهد فرآیند بسیار پیچیده و ظریف تولید را که تکمیل آن در سایر نقاط جهان چند دهه وقت برده است با سرعت در ایالات متحده مستقر کند.
ترامپ می‌گوید سیاست تعرفه‌ای او اقتصاد ایالات متحده را آزاد می‌کند و مشاغل را به این کشور باز می‌گرداند، اما این واقعیت نیز وجود دارد که برخی از بزرگترین شرکت‌های آمریکایی مدت‌هاست با کمبود کارگر ماهر و محصولات بی‌کیفیت در کارخانه‌های خود در داخل آمریکا دست و پنجه نرم می‌کنند.
بنابراین ترامپ چه کار متفاوتی خواهد کرد؟ و با توجه به اینکه تایوان و سایر بخش‌های آسیا از ظرایف محرمانه ساخت تراشه با دقت بالا برخوردارند، آیا امکان تولید آنها در مقیاس مناسب برای ایالات متحده وجود دارد؟
- اسپانسر -
ریزتراشه‌ها: ظرایف مخفی
نیمه‌هادی‌ها برای تامین انرژی انواع وسایل و تجهیزات از ماشین لباسشویی گرفته تا گوشی‌های آیفون و جت‌های نظامی و وسایل نقلیه الکتریکی نقش اساسی دارند. این برش‌ها یا ویفرهای کوچک سیلیکونی که به تراشه معروف هستند در ایالات متحده اختراع شدند، اما امروزه پیشرفته‌ترین تراشه‌ها در آسیا در مقیاسی خارق‌العاده تولید می‌شوند.
ساخت آنها پرهزینه و از نظر فناوری پیچیده است. برای مثال یک آیفون ممکن است حاوی تراشه‌هایی باشد که در ایالات متحده طراحی و در تایوان، ژاپن یا کره جنوبی ساخته شده‌اند و در آنها مواد خام مانند عناصر کمیابی به کار می‌روند که عمدتا در چین استخراج می‌شوند. سپس ممکن است تراشه‌ها برای بسته‌بندی به ویتنام و سپس برای مونتاژ و آزمایش به چین فرستاده شوند و سپس به ایالات متحده حمل شوند.
این یک اکوسیستم یکپارچه است که در طول دهه‌ها تکامل یافته است.
ترامپ صنعت تراشه را ستوده اما آن را با اعمال تعرفه مورد تهدید نیز قرار داده است. او به شرکت پیشتاز در این صنعت، یعنی شرکت تولید نیمه‌هادی تایوان (TSMC) گفته است که اگر در ایالات متحده کارخانه‌ای راه‌اندازی نکند، باید ۱۰۰ درصد تعرفه گمرکی بپردازد.
با یک چنین اکوسیستم پیچیده و رقابت شدید، آنها باید بتوانند برای هزینه‌های بالاتر و سرمایه‌گذاری در بلندمدت و ورای دولت ترامپ برنامه‌ریزی کنند. تغییرات مداوم در سیاست‌ها به این روند کمکی نمی‌کند. تاکنون برخی شرکت‌ها به سرمایه‌گذاری در ایالات متحده تمایل نشان داده‌اند.
Iranian Television of Canada
یارانه‌های قابل توجهی که چین، تایوان، ژاپن و کره جنوبی به شرکت‌های خصوصی تولید تراشه داده‌اند، عاملی عمده در موفقیت آنها بوده است.
این وضعیت انگیزه تدوین طرح قانونی «تراشه و علم» در ایالات متحده بود که در سال ۲۰۲۲ در دوره ریاست جمهوری جو بایدن به قانون تبدیل شد – تلاشی برای تقویت مجدد تولید تراشه و تنوع بخشیدن به زنجیره تامین در آمریکا از طریق تخصیص کمک مالی، اعطای تسهیلات مالیاتی و یارانه برای ایجاد انگیزه تولید داخلی.
برخی از شرکت‌ها مانند شرکت تولید نیمه‌هادی تایوان، بزرگترین سازنده تراشه در جهان، و شرکت سامسونگ، بزرگترین سازنده گوشی‌های هوشمند در جهان، بیش از همه از این قانون نفع برده‌اند به طوری که شرکت تایوانی تولید نیمه‌هادی شش میلیارد و ۶۰۰ میلیون دلار کمک مالی و وام برای کارخانه‌های خود در آریزونا، و سامسونگ حدود شش میلیارد دلار برای تاسیسات خود در تیلور، تگزاس، دریافت می‌کنند.
شرکت تایوانی از افزایش سرمایه‌گذاری به میزان ۱۰۰ میلیارد دلار یا بیشتر در آمریکای تحت ریاست جمهوری ترامپ خبر داده که علاوه بر ۶۵ میلیارد دلاری است که برای ساخت سه کارخانه متعهد شده بود. ایجاد تنوع در تولید تراشه برای خود شرکت نیز لازم است زیرا جمهوری خلق چین مکررا تهدید کرده است که جزیره تایوان را اشغال و به خاک خود منضم خواهد کرد.
اما هر دو شرکت تولید نیمه‌هادی تایوان و سامسونگ در زمینه سرمایه‌گذاری در آمریکا با چالش‌هایی از جمله افزایش هزینه، مشکلاتی در جذب نیروی کار ماهر، تاخیر در ساخت و ساز و مقاومت اتحادیه‌های محلی مواجه بوده‌اند.
مارک اینشتین، مدیر تحقیقات در شرکت اطلاعات بازار کانترپوینت، می‌گوید: «این فقط کارخانه‌ای مثل کارخانه جعبه سازی نیست. کارخانه‌هایی که تراشه‌ها را می‌سازند، دارای محیط‌های استریل با فناوری بالایی هستند که ساختن آنها سال‌ها و سال‌ها طول می‌کشد.»
و با وجود سرمایه گذاری در ایالات متحده، شرکت تولید نیمه‌هادی تایوان گفته است که بخش عمده امکانات تولیدش، به ویژه تولید پیشرفته‌ترین تراشه‌های کامپیوتری آن، همچنان در تایوان باقی خواهد ماند.
آیا چین در صدد سرقت توانایی تایوان بود؟
امروزه کارخانه‌های شرکت تولید نیمه‌هادی تایوان در آریزونا تراشه‌های باکیفیت تولید می‌کنند. اما کریس میلر، نویسنده کتاب «جنگ تراشه: مبارزه بر سر حساس‌ترین فناوری جهان» استدلال می‌کند که «چینی‌ها به اندازه یک نسل از تایوان عقب هستند.»
او می‌گوید: «موضوع مقیاس تولید به میزان سرمایه‌گذاری در ایالات متحده در مقایسه با تایوان بستگی دارد. امروز تایوان ظرفیت بسیار بیشتری دارد.»
واقعیت این است که دهه‌ها طول کشید تا تایوان این ظرفیت را ایجاد کند، و علیرغم تهدید چین که میلیاردها دلار برای سرقت توانمندی تایوان در این صنعت هزینه می‌کند، این کشور همچنان به رشد خود ادامه می‌دهد.
شرکت تولید نیمه‌هادی تایوان پیشگام مدل موسوم به «ریخته‌گری» بود که در آن، سازندگان طرح تراشه‌های آمریکایی را گرفتند و تراشه‌هایی را برای شرکت‌های دیگر تولید کردند.
شرکت تولید نیمه‌هادی تایوان با سوار شدن بر موجی از شرکت‌های نوپا یا استارتاپ‌های دره سیلیکون مانند اپل، کوالکام و اینتل، توانست با بهترین مهندسان، نیروی کار بسیار ماهر و به اشتراک‌گذاری دانش به رقابت با غول‌های آمریکایی و ژاپنی بپردازد.
آقای اینشتین می‌پرسد «آیا ایالات متحده می‌تواند تراشه بسازد و شغل ایجاد کند؟» و جواب می‌دهد: « مطمئنا، اما آیا آنها اندازه تراشه‌ها را به یک نانومتر می‌رسانند؟ احتمالا نه.»
یکی از دلایل این محدودیت سیاست مهاجرتی ترامپ است که به طور بالقوه می‌تواند ورود استعدادهای ماهر از چین و هند را محدود کند.
آقای اینشتین با اشاره به حمایت ایلان ماسک از برنامه ویزای H-1B آمریکا که کارگران ماهر را به ایالات متحده می‌آورد، می‌گوید: «حتی ایلان ماسک نیز در مورد مهندسان تسلا مشکل مهاجرت داشته است.»
او می‌گوید: «این یک گلوگاه است و آنها هیچ کاری نمی‌توانند انجام دهند، مگر اینکه موضع خود را در مورد مهاجرت به کلی تغییر دهند.»
آثار جنبی جهانی
با این حال، ترامپ تعرفه‌ها را دو برابر کرده و دستور داده است تا در بخش نیمه‌هادی‌ها تحقیقات تجاری امنیت ملی انجام شود.
آقای اینشتین می‌گوید: «این یک مانع در جریان امور است، یک مانع عمده. به عنوان مثال، ژاپن احیای اقتصادی خود را بر پایه نیمه‌هادی‌ها قرار داده بود و در این طرح، تعرفه تجاری مطرح نبود.»
به گفته آقای میلر، تاثیر بلندمدت سیاست ترامپ بر این صنعت احتمالا تمرکز مجدد بر تولید داخلی در بسیاری از اقتصادهای کلیدی جهان است: چین، اروپا، ایالات متحده.
برخی از شرکت‌ها می‌توانند به دنبال بازارهای جدید باشند. به عنوان مثال، هوآوی، غول فناوری چینی، در مواجهه با کنترل و تعرفه صادراتی، فعالیت خود را به اروپا و بازارهای نوظهور از جمله تایلند، امارات متحده عربی، عربستان سعودی، مالزی و بسیاری از کشورهای آفریقایی گسترش داده است هرچند حاشیه سود در کشورهای در حال توسعه کم است.
آقای اینشتین با اشاره به چت‌بات هوش مصنوعی چینی می‌گوید: «چین در نهایت می‌خواهد برنده شود – باید در تحقیق و توسعه به نوآوری و سرمایه‌گذاری مبادرت کند. ببینید با هوش مصنوعی دیپ‌سیک چه کرده است. اگر آنها تراشه‌های بهتری بسازند همه به سراغ آنها خواهند رفت. آنچه که اکنون می‌توانند انجام دهند مقرون‌به‌صرفه بودن است و با نگاه به جلو، ساخت محصولاتی با فناوری فوق پیشرفته.»
در این میان، مراکز تولیدی جدیدی ممکن است ظهور کنند. به گفته کارشناسانی که می‌گویند احتمال ادغام هند در زنجیره تامین تراشه بیشتر از ایالات متحده است، این کشور آینده روشنی دارد: از نظر جغرافیایی نزدیک‌تر، نیروی کار آن ارزان و برخوردار از آموزش خوب است.
هند تمایل خود را برای تولید تراشه نشان داده است، اما چالش‌های متعددی از جمله خرید زمین برای احداث کارخانه وجود دارد و البته تولید تراشه به مقدار زیادی آب با بالاترین کیفیت نیاز دارد.
چانه‌زنی
شرکت‌های تولید تراشه به طور کامل هم تحت تأثیر تعرفه‌ها نیستند. وابستگی شرکت‌های بزرگ آمریکایی مانند مایکروسافت، اپل و سیسکو به تراشه وارداتی و تقاضای آنها می‌تواند بر ترامپ فشار وارد کند تا تعرفه بر واردات این محصول را لغو کند.
برخی از منابع نزدیک به دولت بر این باورند که لابی نیرومند تیم کوک، مدیر عامل اپل، معافیت گوشی‌های هوشمند، لپ تاپ و اقلام الکترونیکی از سیاست تعرفه ترامپ را تضمین کرد و طبق گزارش‌ها، ترامپ در نتیجه لابی‌گری ممنوعیت تراشه‌هایی را که انویدیا می‌توانست به چین بفروشد لغو کرد.
روز دوشنبه، ترامپ در دفتر بیضی شکل در پاسخ به سوالی درباره محصولات اپل گفت: «من فردی بسیار انعطاف پذیر هستم» و افزود که «شاید چیزهایی در راه باشد، من با تیم کوک صحبت می‌کنم، اخیرا به تیم کوک کمک کردم.»
آقای اینشتین فکر می‌کند همه چیز به تلاش ترامپ برای دستیابی به یک توافق بستگی دارد – او و دولتش می‌دانند که موضوع ساخت تراشه‌ها مثل ساختمان نیست که بتوانند بزرگترش را بسازند.
آقای اینشتین می‌گوید: «من فکر می‌کنم کاری که دولت ترامپ می‌خواهد انجام دهد همان کاری است که با بایتدانس، مالک تیک تاک انجام داده است. او می‌گوید دیگر به شما اجازه فعالیت در ایالات متحده را نمی‌دهم، مگر اینکه سهامی را به اوراکل یا یک شرکت آمریکایی دیگر بدهید.»
این کارشناس می‌گوید: «من فکر می‌کنم آنها در حال تلاش برای ایجاد روندی مشابه در اینجا هستند – شرکت تولید نیمه‌هادی تایوان از موقعیت کنونی جایی نخواهد رفت، پس بیایید آنها را مجبور کنیم با اینتل معامله کنند و از بخشی از منافع آن بهره‌مند شویم.»
اما طرح اولیه اکوسیستم نیمه‌هادی آسیا یک درس ارزشمند به همراه دارد: هیچ کشوری نمی‌تواند به تنهایی صنعت تراشه را راه‌اندازی کند و اگر می خواهید نیمه‌هادی‌های پیشرفته، کارآمد و در مقیاس قابل قبول بسازید، این کار زمان می‌برد.
ترامپ در تلاش است تا از طریق حمایت‌گرایی و انزوای اقتصادی، صنعت تراشه ایجاد کند در حالیکه آنچه که به صنعت تراشه در سراسر آسیا امکان ظهور داد شرایط معکوس بود، یعنی همکاری در یک اقتصاد جهانی شده.
