شعبه ۵۵ دادگاه عمومی حقوقی تهران، که مخصوص رسیدگی به دعاوی بین‌المللی است، در حکمی ایالات متحده آمریکا را به پرداخت یک میلیارد دلار به دلیل «مشارکت در تاسیس و گسترش ساواک و همچنین حمایت از رژیم دیکتاتوری پهلوی» محکوم کرده است.
این حکم در پی شکایت «۱۵ نفر از زندانیان سیاسی قبل از انقلاب» صادر شده و دولت آمریکا «به پرداخت خسارت مادی، معنوی و تنبیهی در حق خواهان‌ها» محکوم شده است.
خبرگزاری میزان، وابسته به قوه قضائیه ایران، که این خبر را منتشر کرده، نام شاکیان را اعلام نکرده اما گفته است همه آنها را ساواک دستگیر کرده و «سال‌ها تحت شکنجه‌های غیرانسانی قرار گرفته‌اند و به دلیل شکنجه‌های غیرانسانی ساواک درد، رنج و آسیب‌های جدی جسمی، روانی و اجتماعی به آنها وارد شده است.»
به نوشته رسانه رسمی قوه قضائیه ایران «کلیه خواهان‌ها اثبات کرده‌اند اگر حمایت‌های دولت آمریکا از دیکتاتوری پهلوی نبود چنین آسیب‌های به آنها وارد نمی‌شد.»
- اسپانسر -
براساس این گزارش «مجموع محکومیت دولت آمریکا در این پرونده یک میلیارد و نود و یک میلیون و هشتصد و چهل هزار دلار است.»
این اولین بار نیست که دادگاه‌های ایران، آمریکا را در این مورد محکوم می‌کنند. پیشتر هم محمدرضا علی حسینی، دبیرکل کانون زندانیان سیاسی پیش از انقلاب، گفته بود «حدود صد و سی چهل نفر از دوستان علیه آمریکا شکایتی تنظیم کرده‌اند و احکامی هم گرفته‌اند.»
این زندانی سیاسی پیش از انقلاب ۱۳۵۷ همچنین در مورد شکایت نکردن او و بسیاری دیگر به سایت انصاف‌نیوز گفته بود: «دلیل اینکه شکایت نکردیم این بود که خیلی از شکنجه‌شده‌های قصر و اوین، همان موقع که از در زندان بیرون آمدند، گفتند ما همه اینها را بخشیدیم. قرار هم بود ببخشیم. ما عموما اینها را بخشیدیم.»
محکومیت یک کشور به پرداخت غرامت، البته تنها از طرف جمهوری اسلامی ایران صورت نمی‌گیرد و شاید بتوان گفت این مسئله برای اولین از طرف مقابل آغاز شد و ایران در حال تلافی این روند است.
سابقه محکومیت‌های دو کشور به پرداخت غرامت
پس از انقلاب ۱۳۵۷، دعاوی حقوقی متعددی علیه جمهوری اسلامی ایران در دادگاه‌های آمریکا مطرح شد که در بیشتر آنها ایران محکوم به پرداخت غرامت‌های سنگین از حساب اموالش در خاک آمریکا شد. ایران هم، در مقابل، در برخی پرونده‌ها حکم مصادره اموال آمریکا را به عنوان غرامت کرده است.
Iranian Television of Canada
در فهرست زیر موارد مهم رسانه‌ای‌شده از محکومیت‌های صادرشده دو طرف علیه یکدیگر آورده شده است:
- ۱۵ آذر ۱۴۰۲ (۶ دسامبر ۲۰۲۳): بر اساس رای دادگاه عمومی و حقوقی تهران، دولت آمریکا و ۴۱ شخص حقیقی و حقوقی دیگر، در پرونده مطالبه خسارات ناشی از ترور قاسم سلیمانی به پرداخت ۴۹ میلیارد و ۷۷۰ میلیون دلار محکوم شدند.
- ۱۷ شهریور ۱۴۰۲(۸ سپتامبر ۲۰۲۳): یک دادگاه فدرال آمریکا، حکومت ایران را در پرونده شکنجه عباس امیرانتظام، سخنگوی دولت موقت، متهم شناخت و جمهوری اسلامی ایران را به پرداخت غرامت نوزده و نیم میلیون دلاری محکوم کرد.
- ۱۹ تیر ۱۴۰۲ (۱۰ ژوئن ۲۰۲۳): دادگاه فدرال منطقه کلمبیا آمریکا در شکایت مسیح علی‌نژاد از جمهوری اسلامی ایران، اقدام به صدور حکم پرداخت غرامت ۳ میلیون و ۳۲۵ هزار دلاری کرد.
- ششم اردیبهشت ۱۴۰۲ (۲۶ آوریل ۲۰۲۳): دادگاه حقوقی تهران، آمریکا را به پرداخت غرامت به خانواده‌های قربانیان حمله به مجلس و مرقد آیت‌الله خمینی در سال ۱۳۹۶ خورشیدی محکوم کرد.
- ۲۱ اردیبهشت ۱۴۰۲ (۱۱ مه ۲۰۲۳): دادگاهی در آمریکا، جمهوری اسلامی ایران و سوریه را به دلیل حمله مرگباری که در سال ۱۳۹۴ در اسرائیل رخ داده بود، به پرداخت ۹۰ میلیون دلار غرامت به بازماندگان حمله محکوم کرد.
- دوم فروردین ۱۴۰۲ (۲۲ مارس ۲۰۲۳): دادگاهی در نیویورک به بانک مرکزی ایران و یک بانک اروپایی دستور داد یک میلیارد و ۶۸۰ میلیون دلار به اعضای خانواده سربازان آمریکا کشته شده در بمبگذاری ۱۹۸۳ در بیروت غرامت بپردازند.
- ۹ آبان ۱۳۹۹ (۳۰ اکتبر ۲۰۲۰): آمریکا بخش اعظم محموله چهارنفتکش توقیف شده بنزین ایران به ونزوئلا را به عنوان غرامت به کسانی که «قربانیان تروریسم دولتی» خواند، داد.
- دوم آذر ۱۳۹۸ (۲۳ نوامبر ۲۰۱۹): دادگاهی در آمریکا برای جیسون رضاییان، خبرنگار‌نشریه واشنگتن پست، بابت ۱۸ ماه زندان در ایران مبلغ ۱۸۰ میلیون دلار غرامت تعیین کرد.
- ۱۳ تیر ۱۳۹۷ (۴ ژوئیه ۲۰۱۸): دادگاه استیناف ایالت اونتاریو در کانادا محکومیت دولت جمهوری اسلامی ایران به پرداخت غرامت به قربانیان «تروریسم دولتی» را تایید و حکم توقیف دارایی‌های جمهوری اسلامی به مبلغ یک میلیارد و هفتصد میلیون دلار را صادر کرد.
- ۱۹ شهریور ۱۳۹۷ (۱۰ سپتامبر ۲۰۱۸): دادگاهی فدرال در شهر واشنگتن آمریکا، به ایران دستور داد ۱۰۴ میلیون و هفتصد هزار دلار غرامت به قربانیان بمبگذاری ۱۹۹۶ ظهران در عربستان سعودی را که به مرگ ۱۹ خدمه نظامی آمریکا منجر شد، داد.
- ۱۲ اردیبهشت ۱۳۹۷ (۲ مه ۲۰۱۸): یک دادگاه آمریکایی دولت ایران را به پرداخت غرامت به بازماندگان قربانیان حملات انتحاری ۱۱ سپتامبر سال ۲۰۰۱ در آمریکا محکوم کرد.
- ۸ مهر ۱۳۹۶ (۳۰ سپتامبر ۲۰۱۷): دادگاهی در آمریکا حکم به محکومیت ایران در پرونده شکایت امیر حکمتی، نظامی سابق آمریکایی و ایرانی‌تبار که چهار سال در ایران زندانی بود، به ارزش ۶۳ میلیون دلار داد.
- ۲۲ تیر ۱۳۹۴ (۱۳ ژوئیه ۲۰۱۵): سخنگوی قوه قضاییه ایران گفت که این قوه، ایالات متحده را بر سر شکایت اتباع ایرانی به «پرداخت ۵۰ میلیارد دلار خسارت و غرامت» محکوم کرده است.
- دی ۱۳۹۴ (دسامبر ۲۰۱۵): براساس لایحه بودجه سال ۲۰۱۶ آمریکا، کاخ سفید اجازه یافت تا به قربانیان اشغال سفارت آمریکا در تهران در ۱۳ آبان ۱۳۵۸ یا بازماندگان آنها و همچنین قربانیان «حملات تروریستی دولتی» نظیر انفجارهای سال ۱۹۸۸ در دو شهر نایروبی (کنیا) و دارالسلام (تانزانیا) غرامت پرداخت کند.
