دونالد ترامپ، رئیس‌جمهوری آمریکا رسما کشورش را از توافق هسته‌ای میان ایران و شش قدرت جهانی خارج کرد. او فرمانی را امضا کرد که بنا بر آن تحریم‌های هسته‌ای ایران که بر اساس برجام تعلیق شده بود، برگردد.
رئیس‌جمهور آمریکا همان‌طور که روز گذشته در توییتر گفته بود این تصمیم را امروز سه‌شنبه (هشتم می) اعلام کرد. او ساعتی بعد از این که ناهار را با معاونش مایک پنس و وزیرخارجه جدیدش، مایک پومپئو در کاخ‌سفید صرف کرد پشت تریبون رسمی کاخ‌سفید قرار گرفت.
او در سخنان خود یک بار دیگر ایران را “پیش‌قراول نامنی در جهان نامید” اقدمات این کشور چون برنامه موشکی تهران و حمایت این کشور از گروه هایی چون حزب‌الله را زمینه‌ساز تهدیدهای جدی از سوی ایران خواند.
رئیس‌جمهور آمریکا با تکرار انتقادهای خود از توافق هسته‌ای ایران به کنفرانس خبری هفته گذشته بنیامین نتانیاهو، اشاره کرد که طی آن نخست‌وزیر اسرائیل مدعی دستیابی به دهها هزار سند محرمانه درباره “دروغ‌گویی” ایران در برنامه هسته‌ای این کشور خبر داده بود. آقای ترامپ با اشاره به این ادعای آقای نتانیاهو ایران را “دروغ‌گو” خواند و گفت توافق هسته‌ای با این کشور قادر به شناسایی کامل اقدامات مخفیانه تهران نیست.
- اسپانسر -
این درحالی است که آژانس بین‌المللی انرژی اتمی بارها تعهد ایران به برجام را تایید کرده است.
او پس از اعلام تصمیمش درباره خروج از ایران سندی را در همین رابطه امضا کرد و در پاسخ به خبرنگاران گفت این تصمیم “آمریکا را بسیار امن‌تر از پیش خواهد کرد”.
بیانیه وزارت خارجه آمریکا
تنها دقایقی بعد از سخنان آقای ترامپ، وزارت خارجه آمریکا با صدور بیانیه ای نسبت به خروج از برجام واکنش نشان داد و گفت: “حالا که از این توافق خارج شده‌ایم، ایالات متحده در سایه همکاری با متحدانش برای دستیابی به یک یافتن یک راه حل واقعی و دایمی برای مقابله با تهدید ایران خواهیم رفت.”
واکنش فرانسه
امانوئل مکرون تنها لحظاتی پس از سخنان آقای ترامپ در توییتر نوشت: “فرانسه، بریتانیا و آلمان از تصمیم آمریکا برای ترک برجام متاسفند”.
رئیس‌جمهور فرانسه که روابط صمیمانه‌ای با آقای ترامپ دارد در توییت خود نوشته “اکنون پروتکل الحاقی مورد تهدید قرار گرفته” است.
Iranian Television of Canada
آقای ترامپ که حتی پیش از ورود به کاخ‌سفید از برجام به شدت انتقاد کرده و آن را “بدترین توافق” تاریخ کشورش نامیده بود، در حالی روز سه‌شنبه رسما تصمیمش در این باره را علنی کرد که متحدان اروپایی واشنگتن در یک ماه گذشته بارها برای ماندن آمریکا در این توافق تلاش کرده بودند.
آخرین تلاش برای منصرف کردن آقای ترامپ کمتر از ۲۴ ساعت پیش و از سوی بوریس جانسون، وزیر خارجه بریتانیا صورت گرفته بود که طی سفری دو روزه به واشنگتن سعی کرد در دیدار با مایک پنس، معاون رئیس جمهور، و جان بولتون، مشاور جدید امنیت ملی آقای ترامپ و مایک پومپئو، همتایش در وزارت خارجه آمریکا بر لزوم حفظ برجام تاکید کند.
پیش از وزیر خارجه بریتانیا، رهبران فرانسه و آلمان هم در سفرهای جداگانه به پایتخت آمریکا مستقیما با آقای ترامپ در این زمینه گفتگو کرده بودند.
با وجود این، ساعتی پیش از اعلام رسمی تصمیم آقای ترامپ، روزنامه نیویورک تایمز به نقل از یک منبع ناشناس گزارش کرد که در تماس تلفنی صبح سه‌شنبه میان دونالد ترامپ و امانوئل مکرون، رئیس‌جمهوری آمریکا از تصمیم خود برای خروج از برجام به همتای فرانسوی خود خبر داده است.
اما این خبر با اطلاعیه‌ای که بلافاصله دفتر امانوئل مکرون منتشر کرد تکذیب شد. در تکذیبیه رئیس‌جمهور فرانسه تاکید شد: “دونالد ترامپ در مکالمه تلفنی امروز این دو رهبر هیچ اشاره‌ای به تصمیم خود درباره برجام نکرده است.”
این در حالی بود که نیویورک‌تایمز نوشته بود آقای ترامپ به همتای فرانسوی‌اش گفته بنا دارد “تحریم‌هایی را که بر اساس برجام تعلیق شده بود، برگرداند و تحریم‌های اقتصادی تازه‌ای را هم به آنها اضافه کند.”
شبکه خبری سی‌ان‌ان آمریکا هم دقایقی پیش از سخنان آقای ترامپ گفت دریافته که مایک پنس، معاون رئیس‌جمهور امروز به رهبران کنگره آمریکا از تصمیم دونالد ترامپ برای ترک برجام خبر داده است.
بیانیه اتحادیه اروپا
ساعتی پیش از سخنان آقای ترامپ، اتحادیه اروپا که قطب دیگر امضاء‌کننده برجام است با صدور اطلاعیه‌ای اعلام کرد این کشور به دقت سخنان و تصمیم رئیس‌جمهوری آمریکا را تحت نظر خواهد گرفت و به عنوان نخستین گام با سه قدرت اروپایی امضاکننده برجام، یعنی بریتانیا، فرانسه و آلمان، و همچنین سایر اعضای این اتحادیه بر سر واکنش احتمالی اتحادیه اروپا رایزنی آغاز خواهد کرد.
در این بیانیه که سخن‌گوی اتحادیه اروپا آن را منتشر کرده همچنین تاکید شده “اروپا همچنان به برجام و رعایت موثر مفاد آن متعهد خواهد ماند.”
مردم آمریکا: ‘ایران برجام را نقض کرده اما باید در آن بمانیم’
تصمیم آقای ترامپ روز سه‌شنبه در حالی اعلام شد که به گزارش شبکه خبری سی‌ان‌ان یک نظرسنجی تازه نشان داده ۶۳ درصد از مردم آمریکا معتقدند کشورشان باید در برجام بماند و ۲۹ درصد می‌گویند کشورشان باید از این توافق خارج شود.
به گزارش سی‌ان‌ان که از اصلی‌ترین رسانه‌های منتقد کاخ‌سفید است، بقیه شرکت‌کنندگان در این نظرسنجی درباره این مسئله نظری نداده‌اند. در این میان ۶۲ درصد گفته‌اند که ایران برجام را نقض کرده و تنها ۱۹ درصد معتقد به پایبندی ایران به برجام بوده‌اند.
ظریف: ترامپ با شرایط بدتری حقوق ایران را خواهد پذیرفت
محمدجواد ظریف، وزیرخارجه ایران که رهبری تیم مذاکرات هسته‌ای کشورش را در سال ۲۰۱۵ بر عهده داشت، ساعتی پیش از سخنان آقای ترامپ در جمع مدیران و کارکنان گروه صنعتی مپنا گفت: “اگر ترامپ دست به اشتباه برهم زدن برجام به عنوان یک دستاورد جهانی بزند یقینا در شرایط بدتری مجبور خواهد شد حقوق مردم ایران را بپذیرد.”
در همین حال، نمایندگان مجلس ایران هم روز سه‌شنبه خواستار اتخاذ “پاسخی سخت” به تصمیم آمریکا شدند.
ایران آماده ‘بدترین سناریوها’
در همین حال، حسین سلامی، جانشین فرمانده کل سپاه ایران هم امروز (سه‌شنبه) کشورش را “قدرت برتر در منطقه و یک متوازن‌کننده قدرت در جهان” خواند و گفت: “آمریکا هیچ برنامه و استراتژی‌ای برای جنگ ندارد اما ایران در دل تحولات منطقه به خوبی می‌تواند منافع خود را تامین کند.”
“امروز ایران دست برتر را در معادلات دارد و دشمنان ما از جمله آمریکا، رژیم صهیونیستی و رژیم‌های دست نشانده آنها در منطقه بدانند که ملت ایران خود را برای خطرناکترین سناریوهای تهدید آماده کرده است.”
در همین حال، سعید جلیلی، مذاکره‌کننده پیشین ایران در گفتگوهای هسته‌ای و نماینده فعلی رهبر ایران در این شورا، پیش از سخنان آقای ترامپ، با انتشار عکسی در اینستاگرام، بخشی از سخنان خود را در مرداد سال گذشته ضمیمه کرد و نوشت: “فایده برجام ‘ابطال نظریه تعامل با امریکا’ بود. امروز همه خوشبختانه به ابطال نظریه کدخدامحوری در روابط بین‌الملل رسیده‌اند. امروز همه بیان می‌کنند که به رغم خواست امریکاباید برویم و با دیگران کار کنیم و سعی کنیم دیگران را مطلع کنیم که رفتارهای امریکا غلط است. رسیدن این افراد به این فهم که اعتماد به امریکا اشتباه بود جای تبریک دارد.”
آقای جلیلی از جدی‌ترین منتقدان توافق هسته‌ای در داخل ایران است که بیشتر از طیف جناح راست و اصولگرا هستند. او همچنین جدی‌ترین نامزد انتخاباتی اصولگرایان در انتخابات سال ۱۳۹۲ بود که با پیروزی حسن روحانی خاتمه یافت.
در واکنشی دیگر، عباس عراقچی، معاون سیاسی وزیر امور خارجه ایران که از اعضای ارشد تیم مذاکره‌کننده برجام بود می‌گوید: “ایران به دقت مواضع طرف‌های آمریکایی و اروپایی را تحت نظر داشته و تنها بر اساس مصالح کشور و منطبق با حقوق حقه مردم ایران تصمیم مقتضی را در واکنش به اقدامات آمریکا اتخاذ خواهد کرد.”
به گزارش خبرگزاری ایرنا آقای عراقچی این اظهارات را امروز در نشست معاونان و مدیران سیاسی وزیران امور خارجه ایران و سه کشور آلمان، انگلیس و فرانسه در بروکسل بیان کرد.
آغاز تلاش‌ها برای دوران “پسابرجام”
روز سه‌شنبه و حتی پیش از سخنرانی آقای ترامپ در کاخ‌سفید بسیاری از ناظران مسایل آمریکا بخش مهمی از تحلیل‌های خود را متوجه پیامدهای احتمالی این تصمیم رئیس‌جمهوری آمریکا کردند و تلاش کردند درباره پیامدهای آن گمانه‌زنی کنند.
روزنامه واشنگتن‌پست پیش‌بینی کرد جزئیات اینکه وزارت دارایی آمریکا چگونه باید تحریم‌های جدید را اعلام کند به زودی مشخص نخواهد شد و به زمان نیاز دارد.
اگر چه بسیاری تصمیم آقای ترامپ برای خروج از برجام را حتمی می‌دانستند اما جزئیات استراتژی رئیس‌جمهور آمریکا برای مواجهه با ایران پس از فروپاشی برجام روشن نیست.
برای آشنایی بیشتر با گزینه‌های احتمالی “پسابرجام” از راهنمای قابل کلیک زیر استفاده کنید.
بی بی سی
