مخالفان حکومت در ایران عصر جمعه در همایشی مجازی تحت عنوان «گفتگو برای نجات ایران» شرکت کرده‌اند. چهره‌های مهمی از جامعه مدنی، فعالان سیاسی و اجتماعی از داخل و خارج در سه پنل مختلف روز اول این همایش سخنرانی کردند.
موضوع اصلی این جلسه تحولات سریعی است که بعد از کشته شدن مهسا امینی در روز ۲۵ شهریور پس از بازداشت توسط گشت ارشاد در ایران روی داد؛ که مهمترین آنها اعتراضات گسترده سراسری است.
هاشم آقاجری از چهره های سیاسی اصلاح طلب در ایران در آغاز این نشست با اشاره به بیانیه میرحسین موسوی که خواستار عبور از قانون اساسی جمهوری اسلامی می‌شود گفت رهبر جنبش سبز به این نتیجه رسیده است که اصلاح از درون در ایران «ناممکن است.»
آقای موسوی، آخرین نخست وزیر جمهوری اسلامی، روز ۱۵ بهمن در پیامی از حبس خانگی خواهان تدوین یک قانون اساسی جدید «برای نجات ایران» شد و گفت موضوع باید در یک همه‌پرسی آزاد به تایید مردم ایران برسد. آیت‌الله علی خامنه‌ای رهبر جمهوری اسلامی به تازگی درخواست همه پرسی را رد کرده است.
- اسپانسر -
او گفت: «مهندس موسوی در این بیانیه نظم حقوقی را مورد توجه قرار می دهد و ناگفته می گذارد یا به تلویح می گوید که جامعه ایران نیازمند یک نظم سیاسی جدید است. نظم سیاسی جدید هست که زمینه را برای نظم حقوقی نوین ایجاد می کند. تشکیل مجلس موسسان با وجود نظم سیاسی کنونی ممتنع هست.»
او گفت آقای موسوی روشن نمی‌کند که آیا قانون اساسی جدید باید براساس نظم سیاسی موجود در جمهوری اسلامی تدوین شود یا در یک نظم سیاسی جدید.
او گفت: «روشن است با قانون اساسی فعلی و اصولی که برای بازنگری قانون اساسی فعلی در نظر گرفته شده، مثل فصل چهاردهم – اصل ۱۷۷ – دستیابی به خواسته ها و اهدافی که مهندس موسوی در بیانیه خود مطرح کرده ناممکن است. چون براساس اصل ۱۷۷ این مقام رهبری است که پس از مشورت با مجمع تشخیص مصلحت درباره بازنگری در قانون اساسی تصمیم می گیرد.»
علی افشاری، فعال جمهوری خواه و تحلیلگر مسائل سیاسی ایران، هم درخواست آقای موسوی برای عبور از جمهوری اسلامی از طریق مجلس موسسان را ستایش کرد.
Iranian Television of Canada
به عقیده او اهمیت راهبردی موضع گیری آقای موسوی کاهش مخاطرات و هزینه های دوران گذار است.
آقای افشاری گفت: «به هرحال مهندس موسوی بر نیروهای سپاه به خصوص نیروهای قدیمی سپاه و همچنین نیروهای انتظامی و نظامی کشور اثرگذاری دارد که می تواند بخشی از این نیروها را برای بی طرفی یا قرار گرفتن در کنار مردم خواهان گذار از جمهوری اسلامی به دموکراسی قانع کند.»
او گفت که آقای موسوی همچنین بر لزوم تلاش برای جلوگیری از شکل گیری یک دیکتاتوری تازه بعد از تغییر جمهوری اسلامی تاکید کرده است: «در مبارزات سیاسی فقط جنبه سلبی را نباید دید، فقط نگوییم که همه متحد شویم علیه جمهوری اسلامی و علیه بخش مسلط قدرت. باید همزمان به جنبه های ایجابی هم توجه کرد تا مشکلات به شکل ریشه ای حل شود.»
مهرداد خوانساری، کنشگر سیاسی مشروطه خواه، گفت که رفتارهای حکومت ایران مثل «گروگانگیری، ترور، جنگ های نیابتی و برنامه هسته ای» عملا جهان غرب و کشورهای منطقه را «وادار به نوعی تمکین با نظام» جمهوری اسلامی کرده است.
او از کشورهای دموکراتیک انتقاد کرد که «اراده واقعی و ایستادن در کنار آزادیخواهان ایران را تاکنون از خود نشان نداده اند.»
او گفت: «به باور من ما شاهد تغییری در این نوع برخوردها تا زمانی که نیرویی منسجم و منطقی بتواند در داخل کشور توانایی به چالش کشیدن دولت تهران را پیدا کند نخواهیم بود. بدیهی است که تا آن زمان دولت تهران در آستانه سقوط نیز قرار نخواهد گرفت… به همین دلیل عبور از استبداد دینی تنها بر دوش و در گرو ما خواهد بود و بس.»
کیوان صمیمی روزنامه نگار، فعال دموکراسی خواه و زندانی سیاسی، در پیامی از پیش ضبط شده بر نیاز به تشکیل جبهه نجات ملی تاکید کرد. او یک روز پیشتر قبل از برگزاری این نشست دستگیر شد.
او گفت: «ایرانیان مقیم داخل و خارج از کشور و کنشگران آنها نظرات سیاسی و فکری مختلفی دارند. باید با روحیه دیگرپذیری و پذیرش این تکثر با هم همراهی کنیم و همه دمکراسی خواهان با هر مرام و مسلک حول یک ائتلاف فراگیر دموکراتیک و حول یک جبهه واحد شروع به همکاری کنیم.»
او گفت ایجاد جبهه نجات ملی است که می تواند بیشترین تعداد معترضان را حول یک محور جمع کند.
بهزاد کریمی فعال سیاسی چپگرا در این جلسه گفت: «اهمیت وداع آقای موسوی با قانون اساسی جمهوری اسلامی بیشتر به آن است که این حقیقت محرز ملی اکنون از زبان شخصی شنیده می شود که هشت سال نخست وزیری همین نظام را بر عهده داشت.»
«اهمیت این پیام به جهت گیری کلان آن است و نه مشی سیاسی ترسیمی اش که نیازمند شفافیت هاست و پالایش از تناقضاتی را لازم دارد. اهمیتش در آن است که اصلاح طلبان دلبسته به تحولات درون ساختار نظام را به تجدید نظر در نگاه فرامی خواند و به عبور از نظام وامی دارد.»
منیره برادران، از دادخواهان دهه ۶۰ ، بر اهمیت حق دادخواهی اشاره کرد.
او گفت در جمهوری اسلامی پرونده های «ظلم و ستم بازمی ماند مثل همه پرونده های جنایت در بیش از چهار دهه گذشته و پاسخ رژیم تداوم فشار و زندان است» اما افزود: «ولی آنچه که مهم است آگاهی و پافشاری بر حق خود و بر حق دادخواهی است. و این تاریخچه ای دارد. این مادران و خانواده های خاوران بودند که در آن فضای خفقان و سرکوب با تداوم حرکتشان در اشکال گوناگون، عدالتخواهی را به یک حق، به یک سنت، به یک فرهنگ تبدیل کردند و راهشان ادامه پیدا کرد و با هر دادخواهی جلوه های بیشتری یافت. این دستاورد مهمی برای دمکراسی و برای آینده کشور ماست.»
عدنان حسن پور، روزنامه نگار و کنشگر سیاسی کرد، گفت: «متاسفانه رویه ای که اکنون غالب شده تداوم سانسور عامدانه و تعلیق به محالِ اساسی ترین مسائل مبتلا به جامعه است. جریان های سیاسی ایران هنوز با همان منطق شکست خورده گذشته به جامعه می نگرند. رویه ای که نقطه ثقل هرگونه اندیشیدن را ضرورت تجمیع قدرت در مرکز و در دستان مردان سیاست می داند.»
او گفت که جریان های سیاسی هنوز پاسخ قابل اعتنایی به این پرسش نداده اند که بعد از عبور از جمهوری اسلامی وارد چه شرایطی خواهیم شد: «این درحالی است که انقلاب ۵۷ نوعی هراس از فردای پس از فروپاشی احتمالی را به وجود آورده است.»
او از مخالفت برخی جریان های سیاسی با حتی طرح مطالبه خودمختاری از سوی اقلیت های قومی انتقاد کرد و گفت: «مرکزگرایان خودشان اعتراف می کنند که حکومتشان بر بنیان پایمال کردن حقوق ما (اقلیت ها) بنا شده و استیفای حقوق ما مرادف است با فروپاشی حاکمیت آنان.»
پروین فهیمی، مادر سهراب اعرابی که در اعتراضات ۸۸ کشته شد، هم در پیامی گفت: «من به عنوان مادری دادخواه و صلح طلب فکر می کنم که باید با اتحاد تمام بزرگان و نیروهایی که به دنبال تغییر به سمت برابری، عدالت و آزادی هستند و پرهیز از اختلاف افکنی و حساسیت به عقاید مختلف بین نیروهای دموکراسی خواهی و برابری‌طلب، کمک کنیم که خون فرزندان و عزیزان شهید ما پایمال نشود و به بار بنشیند.»
عزیز قاسم زاده فعال صنفی معلمان گفت که نظام آموزشی در ایران به شدت طبقاتی شده به طوری که تحصیل برای خانواده‌های کم درآمد تبدیل به یک مشکل جدی شده است. او گفت که تخصص برای سیستم آموزشی فعلی «هیچ اهمیتی» ندارد.
مهرانگیز کار وکیل و فعال حقوق بشر هم گفت: «همه به هر زبانی به آقای علی خامنه ای می گویند که از حکومت شما بیزاریم. از فرمانروایی شما بیزاریم. از دین سیاسی شما بیزاریم. اما کمترین پاسخ خردمندانه ای از ایشان دریافت نمی کنند.»
او گفت: «تظاهرات اعتراضی کارگران، معلمان، بازنشسته ها، پرستاران، پزشکان و معترضان به حجاب اجباری و مسموم سازی دختران دانش آموز همه و همه به ما می آموزد که ایرانیان آمادگی کامل دارند تا اگر جامعه مدنیِ درستی داشته باشند، هموار حرکت کنند، و هموار تغییر را اجرایی کنند. با همه موانع پیش رو، افق پیش رو هم لحظه به لحظه روشن تر می شود و ما را که سالهاست اسیر شعار شده ایم، از شعارزدگی نجات می دهد.»
در این نشست مجازی همچنین بیانیه هایی از جمله از نرگس محمدی، گلرخ ایرایی، سعید مدنی و فائزه هاشمی فعالان زندانی قرائت شد.
