۵ دلیل که چرا میانمار بزرگترین تولیدکننده جهانی تریاک شده

بنا به تازه‌ترین بررسی سازمان ملل متحد، میانمار برای اولین بار بزرگترین تولید‌کننده تریاک جهان شده است و از افغانستان در سال ۲۰۲۳ سبقت گرفته است.

این کشور بخشی از مثلث طلایی، مرکز بدنام تجارت غیرقانونی مواد مخدر است و هم‌مرز با لائوس و تایلند است.

این منطقه دهه‌هاست که خشخاش کشت می‌کند، و از آن تریاک به دست می‌آید که ماده اصلی مخدر هروئین را می‌توان از آن به دست آورد.

این کشور جنگ‌زده به این پنج دلیل این رتبه را به دست آورده است.

۱) وخامت جنگ داخلی

دولت مرکزی میانمار از زمان استقلال از حاکمیت بریتانیا در سال ۱۹۴۸ درگیر نزاع با گروه‌های اقلیت قومی که در مناطق کوهستانی حاشیه مرزش زندگی می‌کنند بوده است.

تازه‌ترین کودتای نظامی در سال ۲۰۲۱ این کشور را از هم گسیخته است.

ارتش اعتراض‌های مدنی مسالمت‌آمیزِ خواهانِ بازگشت دموکراسی را با خشونت سرکوب کرده است.

فعالان مخالف سیاسی به گروه‌های شورشی قومی متمرکز در مرز با تایلند، چین و هند پیوسته‌اند، و توسط آن‌ها آموزش دیده و برای مبارزه با ارتش بازگشته‌اند.

آنها شبکه‌ای سیال از گروه‌های مسلح موسوم به «نیروهای دفاع مردمی» را به وجود آورده‌اند.

در عین حال، بعضی از ارتش‌های جا افتاده قومی مانند کارن، کاچین، کارنی و چین تصمیم گرفته‌اند که با دولت وحدت ملی متحد شوند که توسط دولت منتخبی که از طریق کودتا سرنگون شد ایجاد شده است.

جناح رزمنده دولت وحدت ملی نیز نیروی دفاع مردمی نیز نامیده می‌شود.

اما گروه‌های مختلفی در ایالت شان، منطقه بی‌قانون هم‌مرز با تایلند و چین – که مشهور است یکی از بزرگترین تولیدکنندگان مواد مخدر غیرقانونی است – به این حرکت نپیوسته‌اند.

حدود سه سال پس از کودتا، نیروهای دفاع مردمی با حمایت گروه‌های مسلح قومی، تبدیل به نیروهای جنگنده مهمی شده‌اند.

درگیری‌های عظیم بسیار گسترده هستند و ارتش در سراسر کشور تحت فشار است و باعث به وجود آمدن خلاءهایی در بسیاری مناطق – از جمله در مثلث طلایی – شده است.

۲) ممنوعیت تریاک در افغانستان

از وقتی که طالبان در آوریل سال ۲۰۲۲ کشت خشخاش تریاک را ممنوع کرد، تولید در افغانستان به شدت کاهش یافته است.

بررسی تریاک افغانستان که سازمان ملل در سال ۲۰۲۳ انجام داده است حاکی از آن است که تولید تریاک در این کشور از ۶۲۰۰ تن در سال ۲۰۲۲ به ۳۳۳ تن در سال ۲۰۲۳ رسیده است، یعنی معادل ۹۵ درصد کاهش یافته است.

طی همین مدت، تولید میانمار ۳۶ درصد افزایش یافته و به میزان ۱۰۸۰ تن رسیده است.

این مقدار هنوز بسیار کمتر از اوج تولید افغانستان است. افغانستان در سال ۲۰۲۲ ، ۶۲۰۰ تن تریاک تولید می‌کرد.

ادامه بی‌ثباتی در میانمار باعث افزایش نگرانی‌های بین‌المللی درباره ادامه افزایش تولید تریاک شده است.

۳) افزایش قیمت تریاک

قیمت تریاک به خاطر منع کشت در افغانستان افزایش یافته است.

قیمت میانگین تریاکی که به کشاورزان پرداخت می‌شود ۳۵۵ دلار به ازای هر کیلو ماده خام است که از سال ۲۰۲۲ بنا به بررسی سازمان ملل ۷۵ درصد افزایش یافته است

این امر باعث جذابیت بیشتر آن برای کشاورزان می‌شود و در عین حال اقتصاد میانمار به خاطر ترکیبی از همه‌گیری کووید، سوء مديریت حاکمان نظامی و جنگ داخلی رو به فروپاشی است.

کاهش جهانی عرضه نیز منجر به افزایش تقاضا برای تریاک از منطقه مثلث طلایی شده است.

۴) گزینه‌های کم برای کشاورزان

تلاش‌هایی صورت گرفته است که تولید تریاک را در میانمار از طریق محصولات نقد – مثل شکر، کائوچو و میوه محدود کنند ولی تولید این محصولات در مقایسه با تولید خشخاش سخت‌تر است.

حمل و نقل این محصولات جایگزین از نقاط دوردست به بازار دشوار است. در عین حال، خریداران خودشان به مزارع سفر می‌کنند که خشخاش تریاک را از خود محل خریداری کنند و هزینه سنگین حمل و نقل را برای کشاورزان از بین می‌برد.

میانمار از زمان تازه‌ترین کودتا بودجه خارجی یا کمک بین‌المللی کمی دریافت کرده است و این باعث شده منابع جایگزین درآمد برای کشاورزان تهی‌دست سخت‌تر فراهم شود.

به خاطر کارنامه ضعیف حقوق بشری و عدم پاسخگویی حاکمان نظامی، کمک بین‌المللی کمی برای ریشه‌کنی تولید خشخاش و سایر مواد مخدر وجود دارد.

۵) بی‌قانونی در منطقه

منطقه مثلث طلایی دهه‌هاست که کانون جرایم فراملیتی جهانی بوده است – از جمله در زمینه تولید مواد مخدر ترکیبی، تجارت غیرقانونی اسلحه، قمار، قاچاق انسان و اخیراً کلاهبرداری‌های آنلاین.

منطقه دوردست کوهستانی مرزهایی بدون با منافذ بسیار دارد که باعث آسان شدن فرار مجرمان از دست قانون می‌شود.

درگیری‌های اخیر در ایالت شان در شمال به سرکوب مراکز کلاهبرداری آنلاین از سوی چین مربوط است که از داخل میانمار اداره می‌شوند.

ریشه‌کنی تولید خشخاش تنها یکی از مشکلات عدیده‌ای است که میانمار دارد. از زمان کودتا این کشور از هر جهتی رو به افول بوده است – از لحاظ سیاسی، اقتصادی و اجتماعی.

حالا که رژیم نظامی فعلی در تسلط بر کشور دچار مشکل است، مقابله با مشکل مواد مخدر بعید است که بالاترین اولویت را برای آنها داشته باشد.

عده بسیاری از جمله سربازان طبقه حاکم نظامی و گروه‌های مسلح قومی از تولید مواد مخدر غیرقانونی سود می‌برند، و از تاجرانی که از مناطق‌شان عبور می‌کنند مالیات می‌گیرند. در نتیجه، وقتی تریاک سودآورترین منبع درآمد در اقلیمی بی‌ثبات است، مشوقی واقعی برای از میان برداشتن تولید و تجارت تریاک وجود ندارد.