واکسن کرونای دانشگاه آکسفورد “بی‌خطر” است و می‌تواند سیستم ایمنی را برای مقابله با این ویروس تربیت کند. تزریق این واکسن به ۱۰۷۷ نفر باعث تولید پادتن و افزایش گلبول‌های سفید برای مقابله با ویروس کرونا شده است.
با اینکه نتایج بسیار نویدبخش بوده اما هنوز زود است بتوان درباره کارآمدی این واکسن قضاوت کرد و باید در جمعیت بزرگتری آزمایش شود.
دولت بریتانیا پیشاپیش صدمیلیون دُز از این واکسن را سفارش داده است.
این واکسن چه می‌کند؟
این واکسن کرونا در دانشگاه آکسفورد با سرعت بی‌سابقه‌ای ساخته شده است. دانشمندان با مهندسی ژنتیک از ویروسی که در شمپانزه‌ها ایجاد سرماخوردگی می‌کند ویروس جدیدی ساخته‌اند. این ویروس بشدت دستکاری شده تا اول اینکه خود بیماری‌زایی نداشته باشد و دوم اینکه “شبیه” واکسن کرونا به نظر سیستم ایمنی برسد.
- اسپانسر -
برای این کار پژوهشگران دستورالعمل ژنتیکی ساخت پروتئین خاری -مهمترین سلاح کرونا برای حمله و ورود به سلول انسان- را به ویروس سرماخوردگی شمپانزه منتقل کرده‌اند. به این ترتیب ویروس دستکاری‌شده شبیه ویروس کرونا به نظر سیستم ایمنی می‌رسد و می‌تواند یاد بگیرد چگونه با آن مبارزه کند.
واکسن باعث تولید پادتن و سلول تی شد
در مقابله با ویروس کرونا توجه بیشتر معطوف به پادتن‌ها (آنتی‌بادی‌ها) بوده اما پادتن فقط بخشی از سیستم ایمنی ماست.
پادتن پروتئین کوچکی است که سیستم ایمنی تولید می‌کند و به ویروس می‌چسبد. آنها می‌توانند ویروس را خنثی یا آن را نشاندار کنند تا سلول‌های ایمنی ویروس را شناسایی و نابود کنند.
گلبول‌های سفید خون وظیفه مقابله با عوامل بیماری‌زا را دارند و یکی از انواع آنها سلول تی نام دارد. سلول‌های تی فعالیت‌های دفاعی سیستم ایمنی را هماهنگ می‌کنند و تشخیص می‌دهند عفونت در کجا ایجاد شده و بعد آن را نابود می‌کنند.
پس از تزریق این واکسن میزان سلول تی پس از ۱۴ و پادتن پس از ۲۸ روز به حداکثر رسید اما این کارآزمایی اینقدر ادامه نیافته است تا مصونیت آن در درازمدت ارزیابی شود.
Iranian Television of Canada
این واکسن آزمایشی در نود درصد داوطبان باعث تولید پادتن‌های خنثی‌کننده ویروس شد و ده نفر برای تولید این پادتن‌ها به تزریق دوم احتیاج داشتند.
پروفسور اندرو پولارد یکی از دانشمندان این تحقیق گفت سوال اصلی این است که آیا این واکسن مصونیت ایجاد می‌کند یا نه و برای جواب آن باید انتظار کشید. او گفت: “هنوز نمی‌دانیم چقدر واکسن برای مصونیت احتیاج است اما می‌دانیم پاسخ سیستم ایمنی را می‌توانیم یا یک دُز دیگر به حداکثر برسانیم.”
آیا این واکسن بی‌خطر است؟
بله اما عوارض جانبی دارد، عوارض جانبی آن خطرناک نبوده ولی در هفتاد درصد افراد ایجاد تب و سردرد کرده است که پژوهشگران می‌گویند با استامینوفن رفع می‌شده است.
پروفسور سارا گیلبرت استاد دانشگاه آکسفورد گفت: “کار زیادی مانده تا مطمئن شویم واکسن ما به مقابله با همه‌گیری کرونا کمک می‌کند اما نتایج اولیه امیدوارکننده بوده‌اند.”
مرحله بعدی چیست؟
با اینکه نتایج امیدوارکننده بوده اما مهمترین نکته اطمینان از بی‌خطربودن واکسن است. این تحقیق هنوز نشان نمی‌دهد که آیا این واکسن می‌تواند مانع بیماری شود یا علائم آن را تخفیف دهد.
در مرحله بعد ده هزار نفر در بریتانیا در کارآزمایی شرکت می‌کنند اما شیوع بیماری در بریتانیا پایین است برای ارزیابی بهتر تاثیر واکسن، کارآزمایی بعدی در کشورهای دیگر هم انجام می‌شود، با سی هزار داوطلب در آمریکا، پنچ هزار نفر در برزیل و دو هزار نفر در آفریقای‌جنوبی.
صحبت از کارآزمایی چالشی هم به میان آمده، یعنی آلوده کردن عمدی کسانی که واکسینه شده‌اند به کرونا، اما چون این بیماری هنوز درمان شناخته شده ندارد برای این کار ملاحظات اخلاقی وجود دارد.
واکسن از کی در دسترس است؟
این احتمال هست که تا آخر سال ۲۰۲۰ ثابت شود این واکسن موثر است اما در سطح وسیع در دسترس نخواهد بود.
احتمالا کارکنان بهداشت و درمان و گروه‌های آسیب پذیر در مقابل کرونا در اولویت خواهند بود.
اگر همه چیز طبق برنامه پیش رود، در زودترین زمان ممکن، واکسن در سال آینده میلادی در سطح وسیع در دسترس قرار خواهد گرفت.
آیا واکسن‌های دیگری هم هستند؟
واکسن دانشگاه آکسفورد اولین واکسنی نیست که به این مرحله رسیده است و نتایج مشابهی در آمریکا و چین منتشر شده‌اند.
اولین بار شرکت آمریکایی مدرنا بود که با استفاده از بخشی از فرمول ژنتیکی ویروس کرونا (RNA) واکسنی را آزمایش کرد که نتایجش امیدوارکننده‌ای داشت. دو شرکت دارویی دیگر هم با استفاده از RNA کرونا مشغول ساخت واکسن هستند.
