یک تحقیق جدید نشان داده است که مورچه‌ها به لطف سیستم بویایی بسیار حساسی که دارند احتمالاً روزی می‌توانند به ما در تشخیص سرطان کمک کنند.
آنچه دانشمندان امروز کشف کرده‌اند این است که مورچه‌های می‌توانند سرطان را در موش‌های آزمایشگاهی تشخیص بدهند.
بپتیس پیکرت، نویسنده ارشد این تحقیق به بی‌بی‌سی می‌گوید: «می‌توان مورچه‌ها را در عرض ۱۰ دقیقه آموزش داد تا بتوانند بوی سرطان را در ادرار موش‌ها تشخیص دهند.»
آقای پیکورت تحقیق خود در این مورد را از سال ۲۰۱۷ شروع کرد . او می‌توانست مورچه‌ها را طوری تربیت کند تا بتوانند تفاوت بین سلول‌های سالم و سلول سرطانی را در آزمایشگاه تشخیص دهند.
- اسپانسر -
اما حالا تیم تحقیقاتی او چندین قدم جلو رفته‌اند: این بار مورچه‌ها توانسته‌اند تومورهای انسان را در موش تشخیص بدهند.
آموزش مورچه‌ها برای تشخیص بوی سلول‌های سرطانی
آقای پیکرت و همکارانش از روشی به نام زنوگرافتینگ استفاده کردند. در این روش سلول‌های سرطان سینه را به بدن موش‌ها منتقل می‌کنند تا در بدن آنها رشد کنند.
بعد نمونه‌های ادراری از دودسته موش سالم و موش‌هایی که سرطان دارند جمع‌آوری می‌کنند.
آقای پیکرت توضیح می‌دهد: «مورچه‌ها را در یک فضایی به شکل دایره آموزش می‌دهیم. به‌عنوان جایزه در کنار نمونه ادرار حاوی سرطان خوراکی قرار می‌دهیم.»
وقتی مورچه‌ها جایزه را پیدا می‌کنند، ارتباطی بین جایزه خوراکی و بوی سلول سرطانی برایشان شکل می‌گیرد و یاد می‌گیرند این بو را تشخیص بدهند.
Iranian Television of Canada
آقای پیکرت می‌گوید: «سلول‌ها مانند کارخانه هستند. آنها برای زنده ماندن نیاز به مواد مغذی دارند و مواد زائد تولید می‌کنند. سلول‌های سرطانی مواد زائدی تولید می‌کنند که از بویشان قابل‌تشخیص‌اند. سلول‌های سرطانی بوی ارگانیک خاصی تولید می‌کنند که هم در ادرار و هم در نفس مشخص می‌شود. مورچه‌ها در دوره تربیت شدن، بعدازآنکه دانشمندان جایزه‌ها را برمی‌دارند مدتی طولانی‌تر در کنار ادرار سرطانی می‌مانند.»
آیا مورچه‌ها می‌توانند برای تشخیص سرطان در انسان‌ها کمک کنند؟
آقای پیکرت در جواب این سؤال می‌گوید هنوز نه.
او می‌گوید: «برای رسیدن به این مرحله باید مورچه‌ها را با ادرار انسان آزمایش کنیم.» اما این کار پیچیده‌تر از آزمایش با ادرار موش است.
تربیت کردن مورچه‌ها برای تشخیص بوی سرطان در انسان ملزم به آموزش عوامل متغیر بسیاری است ازجمله سن، جنسیت و نوع رژیم غذایی و همین‌طور بوی خاصی که هر انسان دارد.
آقای پیکرت توضیح می‌دهد: «همه انسان‌ها یک بوی ثابت ندارند. بوی هر فرد با فرد دیگر فرق دارد و ما هنوز نمی‌دانیم مورچه‌ها می‌توانند باوجود همه این تفاوت‌ها روی بوی سلول سرطانی تمرکز کنند یا نه.»
بااین‌وجود آقای پیکرت تصمیم دارد این مطالعه را ادامه بدهد چون معتقد است استفاده از مورچه‌ها می‌تواند روش بسیار مؤثر و ارزانی برای تشخیص سرطان باشد و ممکن است زمان فوق‌العاده زیادی برای تربیت آنها لازم نباشد.
او می‌گوید: «یکی از جنبه‌های مثبت در مورد مورچه‌ها این است که آنها به شکل گروهی زندگی می‌کنند و اطلاعات را بین خود به اشتراک می‌گذارند.»
آقای پیکرت فکر می‌کند اگر فقط ۱۰ درصد جمعیت یک کلونی مورچه‌ها برای تشخیص سرطان آموزش ببیند، می‌تواند این دانش را بین بقیه منتشر کند: «ممکن است این اطلاعات بین آنها پخش شود و لازم نباشد ما وقت تلف کنیم و به همه اعضا گروه آموزش بدهیم.»
این فرضیه تاکنون در مورد زنبورها ثابت شده است اما آقای پیکرت می‌گوید باید آن را در مورد مورچه‌ها هم ثابت کرد.
چه حیوانات دیگری می‌توانند به تشخیص سرطان کمک کنند؟
دکتر دیباجیت ساها از دانشگاه ایالتی میشیگان ۱۰ سال است در مورد ملخ‌ها و توانایی آنها در تشخیص سلول‌های سرطانی تحقیق می‌کند.
تیم همکاران او متوجه شدند که ملخ‌ها می‌توانند تفاوت بوی سلول‌های سالم و سلول‌های سرطانی را تشخیص بدهند.
آما آنها نمی‌خواهند ملخ‌ها را آموزش بدهند بلکه می‌خواهند وارد مغز آنها شده و آن را مطالعه کنند.
دکتر ساها به بی‌بی‌سی می‌گوید: «ما می‌توانیم مستقیم وارد مغز ملخ‌ها شویم و با استفاده از دانش موجود عصب شناسی مدلی از پیام‌های عصبی موجود در مغز آنها تهیه کنیم.»
آنها امیدوارند با جمع‌آوری اطلاعاتی که از مغز ملخ‌ها به دست آورده‌اند بتوانند وسیله‌ای بسازند که با استفاده از سیستم حسی و عصبی ملخ‌ها می‌تواند سرطان را فقط با بو کشیدن نفس بیمار تشخیص دهد.
آقای ساها می‌گوید: «ایده استفاده از اندام‌های اورگانیک برای من بسیار جالب است و می‌خواهم بدانم چطور با کمک آنها ممکن است بتوانیم بعضی بیماری‌ها را تشخیص دهیم.»
اما فقط حشرات نیستند که می‌توانند به ما کمک کنند.
در بریتانیا یک موسسه خیریه به نام سگ‌های تشخیص‌دهنده بیماری در حال تحقیق و ساخت نوعی دماغ الکترونیک است که می‌تواند بوی سرطان پروستات را تشخیص بدهد.
سوفی عزیز مدیر تحقیقات و توسعه این خیریه به بی‌بی‌سی گفت: «کار ما با تحقیق دراین‌باره شروع شد که آیا سگ‌ها می‌توانند سرطان مثانه را تشخیص بدهند. ما سعی کردیم مؤثر بودن سگ‌ها را با استفاده از نمونه‌هایی که از ادرار بیماران گرفته بودیم تشخیص بدهیم.»
این خیریه در سال ۲۰۰۴ شش سگ از نژادهای مختلف را تربیت کرد و متوجه شدت دقت تشخیص آنها سه برابر رقمی بود که پیش‌بینی کرده بودند. آنها در ادامه تحقیقات خود به این نتیجه رسیدند که سگ‌ها می‌توانند با دقت ۹۰ درصدی سرطان مثانه را بو بکشند و تشخیص بدهند.
تحقیق دیگری نشان داده که سگ‌ها می‌توانند سرطان رحم را با بو کشیدن نمونه‌های خون تشخیص بدهند. این سگ‌ها توانستند ۹۹ درصد بیماران را تشخیص دهند.
خانم عزیز می‌گوید: «باید توجه داشته باشیم که در مورد بیماری‌ها، بو می‌تواند در هر فرد یا توجه به ریز میکروب‌های موجود در بدن و واکنش سیستم ایمنی بدن با فرد دیگر تفاوت داشته باشد.»
اما او فکر می‌کند تحقیقات جدید روی حشره‌ها می‌تواند در کنار دیگر مطالعات در تشخیص سرطان مفید باشد.
خانم عزیز می‌گوید: «هر چه بیشتر درباره امپراتوری حیوانات یاد بگیریم بهتر است. هر چه تحقیقاتی ازاین‌دست و مطالعات دانشمندانی که درباره مورچه و تشخیص سرطان مطالعه می‌کنند بیشتر شود، بهتر است. همه این اطلاعات به ما کمک خواهند تصویر جامع‌تری در این زمینه به دست بیاوریم.»
پترا زویچ
