گروهی از دانشمندان جهان اعلام کردهاند که ویروس جدیدی یافتهاند که از خانوادهٔ هنیپاویروس است، ویروسهایی که سابقهٔ بروز بیماری کشنده در میان انسانها داشته است.
بنابه گزارش گروه تحقیق، هنیپاویروس لانگیا (لی وی) از سال ۲۰۱۸ تا سال ۲۰۲۱ حداقل باعث بروز بیماری در ۳۵ نفر شده است.
در متنی که ۴ اوت در مجلهٔ پزشکی نیوانگلند منتشر شد دانشمندان نوشتهاند که هیچ نشانهای از انتقال ویروس لانگیا از انسان به انسان مشاهده نشده است. آنها همچنین اعلام کردهاند که منشاء این ویروس بهاحتمال زیاد جانوران هستند و گروه پژوهشگران شواهدی یافتهاند که جانورانی از خانوادهٔ موشکور ناقل طبیعی ویروس لانگیا هستند، البته این امر هنوز برای تائید نهایی نیاز به تحقیقات بیشتر دارد.
از ۳۵ مورد این بیماری که در چین مشاهده شد ۲۶ مورد به دقت بررسی شدهاند و مشخص شده است که همهٔ آنها تب داشتهاند و در برخی موارد با نشانههایی مانند خستگی شدید (٪۵۴)، سرفه (٪۵۰)، سردرد (٪۳۵) و حالت تهوع (٪۳۵) همراه بوده است.
پژوهشگران متوجه ناهنجاریها و مشکلاتی در کبد (٪۳۵) و کلیه (٪۸) بیماران مبتلا به این ویروس شدند. هیچ گزارشی مبنی بر مرگ بیماران مبتلا در دست نیست.
متخصصان در گفتگو با بیبیسی گفتند که کشف ویروس جدید به معنای بروز همهگیری جدید نیست اما کشف ویروسی از خانوادهٔ هنیپاویروس باعث نگرانی است چون بیماریهای دیگری که خانوادهٔ این ویروس پیش از این ایجاد کرده باعث شیوع و بروز بیماریهای شدیدی در آسیا و اقیانوسیه شده است.
بدون کانون داغ
بیماریهای دیگر خانوادهٔ لانگیاویروس به نام هندرا هنیپاویروس (هی وی) و نیپا هنیپاویروس (نی وی) بوده است. بنابر اطلاعات مرکز کنترل بیماریهای آمریکا (سیدیسی) بیماریهای ناشی از ویروس هندرا بسیار نادر است اما میزان مرگومیر ناشی از آن بالا و حدود ٪۵۷ است.
در مورد ویروس نیپا که در فاصلهٔ سال ۱۹۹۸ تا سال ۲۰۱۸ شیوع پیدا کرده بود میزان مرگومیر بین ۴۰ تا ٪۷۰ از مبتلایان بوده است. هر دو ویروس باعث بروز مشکلات تنفسی و اختلالات مغز و اعصاب میشوند.
در سال ۲۰۱۸ هند با شیوع خطرناک ویروس نیپا مواجه شد که در آن ۱۷ نفر از ۱۹ مبتلای قطعی بیماری در ایالت کرالا جان خود را از دست دادند.
به دلیل روشهای گوناگون و اطلاعات مختلفی که هر کشور در هر دوره در اختیار میگذارد این بیماری را نمیتوان به آسانی با میزان مرگومیر کوویدـ ۱۹ مقایسه کرد.
هرچند میتوان گفت میزان کشندگی ویروسهای هندرا و نیپا که برای اولین بار دسامبر ۲۰۱۹ در چین مشاهده شد به طور مشخص در زمان شیوع بالاتر از میزان مرگ بر اثر ویروس کرونا در همهگیری اخیر بوده است.
یانسن دی آرائوخو، استاد آزمایشگاه تحقیقاتی ویروسهای جدید دانشگاه سائو پائولو (یواسپی) معتقد است کشف ویروس لانگیا بههیچوجه به معنای شروع همهگیری جدید نیست، چون دانشمندانی که گونههای جدید ویروسها را شناسایی میکنند در بازههای زمانی طولانی مشغول این پژوهشها هستند.
پروفسور آرائوخو میگوید برخلاف ویروس مولد بیماری کووید که بهسرعت در جهان پخش شد «آنچه اکنون تحت بررسی است ویژگی هاتاسپات (منطقهٔ مشخص با میزان متمرکز و بالای بیماری) مانند ویروس کرونا ندارد.»
یان جونز، استاد ویروسشناسی دانشگاه ردینگ بریتانیا یادآوری میکند که تاکنون با شواهد موجود بهنظر نمیرسد لانگیا امکان انتقال گسترده انسان به انسان را داشته باشد.
نشانهای از جهش ویروس مشاهده نمیشود
او به بیبیسی میگوید: «نکتهٔ مهم این است که نه ویروس هندرا و نه ویروس نیپا هرگز نشانههای همهگیری از خود نشان ندادهاند».
پروفسور جونز در ادامه میگوید: «هیچ نشانهٔ مشخصی از جهش این ویروسها به انواع مسریتر مشاهده نمیشود و بهاحتمال بسیار این موضوع در مورد ویروس لانگیا هم صادق است».
بههرحال هر دوی این دانشمندان معتقدند که باید موارد جدید ابتلا به ویروس لانگیا به دقت تحت نظر گرفته شود.
تیم تحقیقاتی که ویروس لانگیا را کشف کرده است گزارش میکند که همهٔ مبتلایان به این بیماری اهالی دو استان شاندونگ و هنان چین هستند. این بیماران هیچ تماس نزدیک با یکدیگر نداشتهاند و در مکانهای مشترکی نبودهاند.
پژوهشگران تماسهای ۹ نفر از بیماران با بستگان را ردگیری کردهاند و هیچ نشانهای مبنی بر انتقال انسان به انسان بیماری مشاهده نکردهاند.
نیمی از افراد مبتلا کشاورز بودهاند و روشن است که این ویروس از طریق تماس با جانوران به انسان سرایت میکند.
دانشمندان در جستجوی رد ژنتیکی ویروس لانگیا در جانوران کوچک اهلی و وحشی دریافتند که موشکورها بیشترین درصد این ویروس را دارند.
بیش از ٪۲۵ از جوندگان کوچکی که بررسی شدند نشانههایی از ویروس داشتند. محققان براین باورند که موشکور میتواند “ناقل طبیعی” این ویروس باشد، جانوران مبتلا به بیماری میشوند اما نشانههای بیماری در آنها مانند میزبان نهایی یعنی انسان نیست.
خفاش، میزبان ویروس
ویروسهای هندرا و نیپا، بستگان نزدیک ویروس لانگیا از طریق خفاشها انتقال پیدا میکنند.
سیدیسی میگوید هیچ موردی از انتقال انسانی ویروس هندرا مشاهده نشده است و انتقال بیماری به انسان از طریق تماس با مایعات و مدفوع و ترشحات بدن اسبهای آلوده به ویروس روی میدهد.
همچنین به گفتهٔ سیدیسی ویروس نیپا (نی وی) از طریق تماس با جانوران ناقل بیماری مانند خفاشها یا مایعات بدن آنها یا تماس نزدیک با فرد مبتلا به ویروس نی وی در میان انسانها شیوع پیدا میکند.
دکتر میشل بوناردی، ویروسشناس جانوران در دانشگاه دولتی لوندرینا در برزیل مجموعه تحقیقاتی در زمینهٔ هنیپاویروس در سال ۲۰۲۱ همراه با همکارانش منتشر کرده است. آنها اشاره کردهاند که هیچ درمانی برای بیماریهای ناشی از هیندرا و نیپا ویروس در انسانها وجود ندارد و نتیجه میگیرند که نی وی “امکان ایجاد همهگیری مرگبار را دارد”.
اما پروفسور جونز معتقد است دلیلی برای وحشت و نگرانی وجود ندارد.
او توضیح میدهد: “بهنظر من نیپا ظرفیت تبدیل شدن به عامل همهگیری را ندارد. این ویروس خطرهایی برای انسان دارد اما با پیشگیری و آگاهسازی میتوان جلوی بروز بیماری را گرفت و لزومی ندارد برای مثال واکسن ساخته شود”.
این ویروسشناس همچنین اشاره میکند آنچه تاکنون دربارهٔ ویروس نیپا میدانیم این است که درسیستم عصبی انسان بهتر تکثیر میشود و به همین دلیل انتقال بیماری از انسان به انسان کمتر روی میدهد تا کروناویروس که در دستگاه تنفسی تکثیر میشود.
پروفسور جونز استدلال میکند :”وقتی ویروس جدیدی کشف میشود مهم این نیست که هشدار بدهیم و اعلام خطر کنیم. دانشمندان مدام در حال یافتن ویروسهای جدید هستند و پس از کوویدــ ۱۹ این جریان شتاب بیشتری پیدا کرده است. ویروسهای فراوانی در جهان وجود دارد اما به معنای ابتلا و بیماری براثر همهٔ آنها نیست”.
ماریانا آلویم، بیبیسی